Hieronymus Bosch (1450 – 1516)

Hollandalı Rönesans Ressamı Hieronymus Bosch 1450’de S’Hertogenbosch’da doğdu. Asıl adı Jheronimus van Aken’dir. Bosch’un yaşamı ve yapıtları üzerine çok az bilgi vardır. Aachen’den geldiği sanılan bir ressam ailenin çocuğudur. Yaşamı S’Hertogenbosch’da geçti ve gene bu kentte burjuva geleneklerine göre yaşadı. 1480 yılına doğru zengin bir soyluyla evlenen Bosch, o tarihten sonra parasal güvenliğe kavuştu, 1488 – 1499 yıllarında, doğduğu kentin katedralinin süslemesinde çalışmıştır.

Bosch’un yapıtlarında din adamlarına karşı bir tutum gözlenmesini, bazı araştırmacılar Hieronymus keşişlerinin öğretisinden esinlediği sanılan Notre-Dame hayır derneğine katılmış olmasına bağlamışlardır. Bazı araştırmacılar da, Bosch’un bu tutumunu din sapkınları olan ademcilerden esinlenmiş olmasına bağlamaktadırlar. Ademciler, Adem’in, özgürlüğün simgesi olarak taklit edilmesini öneriyorlardı.

Bazı sanat tarihçileri, Bosch’un birçok tablosunun Castilla’da bulunmasına dayanarak, sanatçının 1495- 1505 yılları arasında İspanya’da yaşamış olabileceğini ileri sürmektedirler. Ancak, Bosch’un tablolarının İspanya’da bulunması, İspanya kralı Felipe I el Hermoso’nun, sanatçının yapıtlarına ilgi duymuş, ona Son Yargı adlı tabloyu ısmarlamış ve çeşitli yapıtlarını toplamış olmasının sonucudur.

Yapıtlarından çoğu özellikle XVI. yüzyıl’daki dinsel bunalımlar sırasında yok edildi. On dolayında tablosu, ya kendi imzasını taşır ( bu imzaların gerçekliği saptanmıştır), ya da eski belgelere göre belirlenmiştir (özellikle İspanya kralı Philip tarafından satın alınanlar.)

Daha sonra uzmanlar Bosch üzerine araştırmalarını yoğunlaştırdılar ve Bosch’un yapıtlarının kronolojisini belirlemeye çalıştılar. Bunun sonucunda, hepsi pano üzerine yağlı boyayla yapılmış en ünlü tabloların (bu arada günümüze ulaşmış birkaç desenin de) geniş dönemli bir sınıflaması ortaya çıktı.